Eleni Sfakianaki

Η βιταμίνη D  είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που είναι εξαιρετικής σημασίας για την ευεξία μας και τη συνολική υγεία μας. Μόνο ελάχιστα τρόφιμα περιέχουν σημαντικές ποσότητες αυτής της βιταμίνης. Αυτά περιλαμβάνουν τα λιπαρά ψάρια, εντόσθια ζώων,  ορισμένα μανιτάρια και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες βιταμίνες που της παίρνουμε  μόνο μέσω της διατροφής, η βιταμίνη D μπορεί να συντεθεί από το σώμα μας, όταν το δέρμα είναι εκτεθειμένο στον ήλιο. Για το λόγο αυτό, η βιταμίνη D τεχνικά θεωρείται ορμόνη.

Κάποια από τα οφέλη όταν τα επίπεδα του 25ΟΗvitD είναι επαρκή στο σώμα μας είναι τα παρακάτω:

 

  • Βελτιώνει την υγεία και ανθεκτικότητα του σκελετού μας
    Η βιταμίνη  D βοηθά να αυξηθεί η απορρόφηση μετάλλων όπως το ασβέστιο και ο φώσφορος που είναι σημαντικά για την υγεία των οστών μας. Υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καταγμάτων , βελτίωση της οστικής πυκνότητας και βελτιώνει την αποκατάσταση από κατάγματα.
    Η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των οστών αυξάνοντας την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τα τρόφιμα. Ήταν και η πρώτη γνωστή δράση της βιταμίνης D.Έρευνες δείχνουν ότι άτομα με χαμηλά επίπεδα στο αίμα, υποφέρουν από οστεοπενία (1) καθώς επίσης και άτομα που παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης D μειώνουν το ρίσκο για κατάγματα κατά 23-33% (2). Η σύσταση είναι όταν κάποιο άτομο έχει χαμηλές τιμές στο αίμα 12 ng/ml (25 nmol/l)  να συμπληρώσει με ένα σκεύασμα τουλάχιστον 1,000 IU  καθημερινά (3). Άλλοι συστήνουν περισσότερες μονάδες γιατί  τα επίπεδα στο αίμα θα έπρεπε να είναι  μεγαλύτερα 30 ng/ml (4 , 5).

 

  • Μειώνει το κίνδυνο από διαβήτη
    Ο διαβήτης είναι μια μεταβολική διαταραχή κατά την οποία το σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί και να μεταβολίσει σωστά τους υδατάνθρακες. Κυρίως μας ενδιαφέρει ο διαβήτης τύπου Ι που είναι αυτοάνοσο νόσημα, διαγιγνώσκεται κυρίως σε παιδιά ή εφήβους και ο διαβήτης τύπου 2 που εμφανίζεται αργότερα και σχετίζεται με τον τρόπο ζωής. Είναι ενδιαφέρον ότι η βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει μειώνοντας το ρίσκο και από τους δύο τύπους διαβήτη.
    Διαβήτης Τύπου 1  ή νεανικός διαβήτης , είναι ένα γενετικό και αυτοάνοσο νόσημα κατά το οποίο καταστρέφονται τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Για το λόγο αυτό τα άτομα που υποφέρουν από διαβήτη τύπου 1 πρέπει να κάνουν ενέσεις ινσουλίνης για να διατηρούν σταθερά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.Έρευνητές προτείνουν συμπληρώματα σε νεογνά και βρέφη , για όλα τα παιδιά και τους εφήβους. Τα δοσολογικά σχήματα συμπληρωματικής χορήγησης βιταμίνhς D διαφέρουν και κυμαίνονται από 400 IU –   2,000 IU (6). Από έρευνες φαίνεται ότι παιδιά και έφηβοι που παίρνουν συμπληρώματα βιτD έχουν 29-88% μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 1 σε σχέση με βρέφη στα οποία δεν δόθηκε συμπλήρωμα (7 , 8).
    Διαβήτης τύπου 2 είναι μια ασθένεια που εξελίσσεται με τα χρόνια. Μπορεί να συμβεί γιατί το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή γιατί το σώμα έχει αναπτύξει αντίσταση στην ινσουλίνη ή και τα δύο.Είναι αποδεδειγμένο ότι η βιταμίνη D παίζει ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη του διαβήτη τύπου 2 μειώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξάνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη και ενισχύοντας τη λειτουργία των κυττάρων του παγκρέατος που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ινσουλίνης (9 , 10 , 11). Kαταλήγοντας επαρκή επίπεδα βιταμίνης D βοηθούν μειώνοντας τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 1 και 2 και σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθά να ρυθμιστούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα για το διαβήτη 2

 

  • Μπορεί να βελτιώσει την υγεία του καρδιαγγειακού
    Άτομα με καλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα, δείχνουν ότι έχουν χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά προβλήματα και στεφανιαία νόσο καθώς επίσης μειώνουν το κίνδυνο για καρδιακές προσβολές (12).
    Παρόλα αυτά η χρήση συμπληρώματων δεν φαίνεται να έχει την ίδια επίδραση. Οι ειδικοί εικάζουν ότι άλλοι παράγοντες που συνδέονται με την καλή κατάσταση της βιταμίνης D μπορεί να παίζουν ρόλο, όπως ο χρόνος που δαπανάται σε εξωτερικούς χώρους. Έτσι, αν και η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να είναι επωφελής για πολλές άλλες καταστάσεις, αυξάνοντας τα επίπεδα της βιταμίνης  μέσα από τις επιλογές του τρόπου ζωής όπως η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία,  φαίνεται ότι εξακολουθεί να είναι η καλύτερη στρατηγική κατά των καρδιακών παθήσεων (13).

 

  • Ισως μειώνει το κίνδυνο για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου
    Η βιταμίνη  D ίσως να έχει ρόλο στην προστασία και στην πρόληψη από κάποιους τύπους καρκίνου. Παρόλα αυτά θα χρειαστεί να γίνουν πολλές περισσότερες μελέτες για να διεκρινιστεί ο ρόλος της βιταμίνης στην πρόληψη του καρκίνου.Δύο πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι τα άτομα με επαρκή επίπεδα μπορούν να έχουν έως και 25% χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από την ασθένεια (14 , 15). Ομοίως, διάφορες άλλες μελέτες δείχνουν ότι η διατήρηση υψηλότερων επίπεδων βιταμίνης D στο αίμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου (16 , 17). Επιπλέον, ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι η βιταμίνη D μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο στην επιβράδυνση της εξέλιξης του καρκίνου. Παραμένει όμως ασαφές εάν η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D παρέχει οποιαδήποτε αντι-καρκινικά οφέλη (18). Σίγουρα για το συγκεκριμένο πεδίο χρειάζεται και άλλη διερεύνηση, ακόμη όμως και τώρα το να διατηρούμε τα επίπεδα του 25OHvitD στο αίμα περισσότερο από 30 είναι καλό.

 

  • Μειώνει το κίνδυνο για πρόωρο θάνατο
    Η βιταμίνη D μπορεί να σας βοηθήσει να ζήσετε μια μακρύτερη ζωή.Θα αναφερθώ στην ανασκόπηση  Cochrane που έχει το χρυσό στάνταρ στην επιστημονική έρευνα. Εξετάστηκαν  50 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες και βρέθηκε ότι άτομα που έπαιρναν συμπληρώματα βιταμίνης D είχαν 6% μικρότερο κίνδυνο να πεθάνουν πρόωρα. Έτσι λοιπόν για όσους εκτίθονται στον ήλιο, μέσω της δίαιτάς τους ή συμπληρωματικά η βιταμίνη D μπορεί να τους δώσει κάποια έξτρα χρόνια ζωής (19).

 

  • Μειώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης
    Ο ακριβής ρόλος της βιταμίνης στην παθολογία της κατάθλιψης δεν είναι πλήρως κατανοητός. Μια θεωρία υποστηρίζει ότι σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο που είναι γνωστό ότι συμβάλει στο αίσθημα της χαράς και της ευημερίας (20). Πρόσφατες μελέτες σημειώνουν ότι χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D αυξάνουν την πιθανότητα κατάθλιψης περισσότερο από 131% (21). Παρόλα αυτά δεν έχει αποδειχτεί αν τα συμπληρώματα της βιταμίνης είναι αποτελεσματική θεραπεία για τη κατάθλιψη ή τη διαχείριση των συμπτωμάτων της (22). Tέλος τα συμπληρώματα της βιταμίνης δείχνουν να έχουν καλύτερη επίδραση σε άτομα που βιώνουν σοβαρά και έντονα συμπτώματα. Άτομα με ήπια κατάθλιψη δεν έχουν την ίδια ανταπόκριση (23).

 

  • Αυξάνει τη μυϊκή δύναμη τόσο σε ενήλικες όσο και ηλικιωμένους
    Η διατήρηση καλών επιπέδων της βιταμίνης D στο αίμα μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της μυϊκότητας. Μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο των πτώσεων και αδυναμίας στους ηλικιωμένους.Οι περισσότερες έρευνες σύγκριναν τη δράση του placebo και σκεύασματος βιταμίνης D (24 , 25 , 26).

 

  • Λιγότερες κρίσεις άσθματος
    Καθημερινές δοσολογίες 300–1,200 IU μειώνουν τις πιθανότητες για κρίση άσθματος σε παιδιά σχολικής ηλικίας (27).

 

  • Πρόληψη ιώσεων και κρυολογήματος
    Η συμπλήρωση της διατροφής μας σε βιταμίνη D μειώνει το κίνδυνο για λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (28 , 29).

 

  • Μειώνουν το χρόνιο πόνο
    Επαρκή επίπεδα βιταμίνης D φαίνεται να βοηθούν μειώνοντας τον πόνο σε ορισμένους, αλλά όχι σε όλους τους ανθρώπους που υποφέρουν από χρόνιο πόνο. (30 , 31)

 

  • Προωθεί την γέννηση υγειών παιδιών
    Η λήψη συμπληρωμάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ίσως να αυξάνει το μήκος και το βάρος των μωρών (32).

 

  • Προστατεύει από το Parkinson (33)

 

H συμβουλή του διαιτολόγου:

H βιταμίνη D έχει πολλούς και σημαντικούς ρόλους στο σώμα μας. Το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας φαίνεται γιατί υπάρχει μεγάλο ερευνητικό έργο και σίγουρα χρειάζεται και άλλο για να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω.

Είναι πολύ κοινό να υπάρχει έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης και το άτομο να μην το ξέρει. Για το λόγο αυτό ίσως να ήταν γενικά μια καλή ιδέα να τσεκάρετε τα επίπεδα βιταμίνης D (25ΟΗvitD)  στο αίμα σας την επόμενη φορά που θα πάτε για αιματολογικές εξετάσεις!

 

Βιβλιογραφία:

  1. “Vitamin D supplementation in elderly or postmenopausal women: a 2013 update of the 2008 recommendations from the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO).”
  2. “Fracture prevention with vitamin D supplementation: a meta-analysis of randomized controlled trials.”
  3. “Vitamin D supplementation in elderly or postmenopausal women: a 2013 update of the 2008 recommendations from the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO).”
  4. “Estimation of optimal serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D for multiple health outcomes.“
  5. “Vitamin D deficiency: a worldwide problem with health consequences.”
  6. “Vitamin D in type 1 diabetes prevention.”
  7. “Intake of vitamin D and risk of type 1 diabetes: a birth-cohort study.”
  8. “Vitamin D supplementation in early childhood and risk of type 1 diabetes: a systematic review and meta-analysis.”
  9.  “Effects of vitamin D deficiency and repletion on insulin and glucagon secretion in man.”
  10. “Serum 25-hydroxyvitamin D, diabetes, and ethnicity in the Third National Health and Nutrition Examination Survey.”
  11. “Hypovitaminosis D is associated with insulin resistance and beta cell dysfunction.”
  12. “Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease.”
  13. “Vitamin D and Cardiometabolic Outcomes: A Systematic Review”
  14. “Impact of serum vitamin D level on risk of bladder cancer: a systemic review and meta-analysis.”
  15. “Low vitamin D is associated with increased bladder cancer risk; a systematic review and evidence of a potential mechanism”
  16. “Meta-analysis of observational studies of serum 25-hydroxyvitamin D levels and colorectal, breast and prostate cancer and colorectal adenoma.”
  17. “Association between vitamin D and risk of colorectal cancer: a systematic review of prospective studies.”
  18. “Vitamin D, Inflammation, and Colorectal Cancer Progression: A Review of Mechanistic Studies and Future Directions for Epidemiological Studies.”
  19. “Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults.”
  20. “Distribution of the vitamin D receptor and 1 alpha-hydroxylase in human brain.”
  21. “Vitamin D deficiency and depression in adults: systematic review and meta-analysis.”
  22. “Effect of vitamin D supplement on depression scores in people with low levels of serum 25-hydroxyvitamin D: nested case-control study and randomised clinical trial.”
  23. “Vitamin D supplementation for depressive symptoms: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials.”
  24. “Vitamin D: a review on its effects on muscle strength, the risk of fall, and frailty.”
  25. “A higher dose of vitamin d reduces the risk of falls in nursing home residents: a randomized, multiple-dose study.”
  26. “Effects of vitamin D supplementation on upper and lower body muscle strength levels in healthy individuals. A systematic review with meta-analysis.”
  27. “Vitamin D Supplementation for Childhood Asthma: A Systematic Review and Meta-Analysis.”
  28. “The impact of vitamin D on infectious disease: a systematic review of controlled trials”
  29. “Vitamin D and Respiratory Tract Infections: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials”
  30. “Vitamin D Deficiency and Pain: Clinical Evidence of Low Levels of Vitamin D and Supplementation in Chronic Pain States”
  31. “Effect of Vitamin D Supplementation on Pain: A Systematic Review and Meta-analysis.”
  32. “Effect of vitamin D supplementation during pregnancy on maternal and neonatal outcomes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials.”
  33. “Serum vitamin D and the risk of Parkinson disease.”